Znaki ewakuacyjne - co oznaczają?

Nawet najlepiej zaprojektowany system ochrony przeciwpożarowej nie spełni swojej funkcji, jeżeli użytkownicy budynku w którym system ten jest zainstalowany, nie będą znali podstawowych zasad bezpieczeństwa. Do jednych z podstawowych, a wręcz kluczowych zasad bezpieczeństwa jest znajomość dróg i zasad ewakuacji. Nawet w obiektach o nieskomplikowanej budowie – w warunkach dużego zadymienia a co za tym idzie również ograniczonej widoczności – odnalezienie bezpiecznej i drogi ewakuacyjnej może być dużym problemem. Do wskazywania właściwego kierunku drogi ewakuacyjnej służą odpowiednie znaki ewakuacyjne. Aby spełniały one swoją rolę, muszą być jednoznaczne, rozmieszczone w sposób umożliwiający ich poprawne odczytanie oraz stosowane według obowiązujących wymagań.

DEFINICJE:

ZNAK BEZPIECZEŃSTWA: znak podający ogólny komunikat bezpieczeństwa, uzyskany przez połączenie koloru i kształtu geometrycznego, który poprzez dodanie symbolu graficznego nadaje szczególny komunikat bezpieczeństwa (tł. ISO 7010:2011),

ZNAK DODATKOWY: znak, który uzupełnia inny znak i którego głównym celem jest zapewnienie dodatkowego wyjaśnienia (tł. ISO 7010:2011),

DROGA EWAKUACYJNA: cały odcinek drogi poziomej i pionowej do przebycia z dowolnego punktu budynku do wyjścia końcowego na przestrzeń otwartą lub do innej strefy pożarowej.

SZCZEGÓLNE RODZAJE ZNAKÓW BEZPIECZEŃSTWA:

ZNAKI BEZPIECZEŃSTWA OCHRONY PRZECIWPOŻAROWEJ

Znaki ochrony przeciwpożarowej mają za zadanie ostrzegać przed niebezpieczeństwem pożaru, a w przypadku wystąpienia pożaru mają za zadanie usprawnić akcję gaśniczą np. poprzez wskazanie miejsc rozmieszczenia sprzętu przeciwpożarowego. Ich celem jest także ochrona przed skutkami pożarów (i innych zdarzeń / klęsk żywiołowych) lub ich minimalizowanie.

Do znaków ochrony przeciwpożarowej zaliczamy przede wszystkim znaki ewakuacyjne, ale nie tylko. Do znaków ochrony przeciwpożarowej zaliczane są także znaki zakazu i znaki ostrzegawcze, które w czytelny sposób określają sposób zachowania, wskazują miejsca potencjalnie niebezpieczne lub składy materiałów łatwopalnych. Znaki te zakazują podejmowania konkretnych czynności lub ostrzegając przed nimi.

ZNAKI BEZPIECZEŃSTWA EWAKUACYJNE

Znaki ewakuacji należą do grupy znaków informacyjnych (białe piktogramy na zielonym tle). Są one jednym z najistotniejszych elementów systemu ochrony przeciwpożarowej. Intuicyjne znaki ewakuacyjne ułatwiają orientację w terenie i umożliwiają szybką i sprawną ewakuację w sytuacjach zagrożenia. Zadaniem znaków ewakuacyjnych jest wyznaczenie bezpiecznych i najkrótszych dróg ewakuacyjnych oraz wskazanie rozmieszczenia elementów systemu ochrony przeciwpożarowej takich jak apteczki, wyjścia ewakuacyjne, miejsca zbiórki do ewakuacji.

ZNAKI BEZPIECZEŃSTWA BHP

Znaki bezpieczeństwa BHP to szczególny rodzaj znaków bezpieczeństwa. Są one stosowane obligatoryjnie we wszystkich zakładach pracy, halach magazynowych, biurach, galeriach handlowych czy instytucjach publicznych.

Kwestie wykorzystania rodzajów znaków bezpieczeństwa BHP oraz sposobu ich rozmieszczenia regulowane są przez:

• Kodeks Pracy (zgodnie z którym pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy)
• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (wskazujące miejsca występowania zagrożeń dla pracowników i prawidłowy sposób ich oznakowania)
• Konstytucję Rzeczypospolitej (gwarantującą każdemu obywatelowi prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy).

WYKAZ I ZNACZENIE ZNAKÓW EWAKUACJI:

Poniżej przedstawiono wykaz znaków bezpieczeństwa – ewakuacji wg normy PN-EN ISO 7010 razem z ich wzorami grafik, nazwami oraz informacją o zastosowaniu (źródło: WYTYCZNE CNBOP-PIB "STOSOWANIE ZNAKÓW BEZPIECZEŃSTWA ZGODNYCH Z NORMĄ PN-EN ISO 7010"):

1.  Wyjście ewakuacyjne (lewostronne) - Znak umieszczany nad drzwiami / przegrodami lub wzdłuż ciągów komunikacyjnych uzupełniony o znak „strzałki”. Wskazuje kierunek ewakuacji, w tym wyjście ewakuacyjne lewostronne będące drzwiami z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną bądź drzwiami zastosowanymi na drodze ewakuacyjnej.
2. Wyjście ewakuacyjne (prawostronne) - Znak umieszczany nad drzwiami / przegrodami lub wzdłuż ciągów komunikacyjnych uzupełniony o znak „strzałki”. Wskazuje kierunek ewakuacji,  w tym wyjście ewakuacyjne prawostronne będące drzwiami z pomieszczenia na drogę ewakuacyjną bądź drzwiami zastosowanymi na drodze ewakuacyjnej.
3. Strzałka kierunku (kąt 90°) - Wskazuje kierunek ewakuacji – do stosowania ze znakami „wyjście ewakuacyjne”. Strzałka może być obrócona o wielokrotność kąta 90° w odniesieniu do poziomu.
4. Strzałka kierunku (kąt 45°) - Wskazuje kierunek ewakuacji – do stosowania ze znakami „wyjście ewakuacyjne”. Strzałka może być obrócona o wielokrotność kąta 90° w odniesieniu do kąta 45°.
5. Kierunek drogi ewakuacyjnej w lewo / wzdłuż - Wskazuje kierunek ewakuacji na tym samym poziomie w lewo lub wzdłuż
6. Kierunek drogi ewakuacyjnej w prawo / wzdłuż - Wskazuje kierunek ewakuacji na tym samym poziomie w prawo lub wzdłuż
7. Kierunek drogi ewakuacyjnej w dół w lewo - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na niższy (w lewo)
8. Kierunek drogi ewakuacyjnej w dół w prawo - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na niższy (w prawo)
9. Kierunek drogi ewakuacyjnej w górę / na ukos w lewo - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na wyższy lub kierunek ewakuacji na tym samym poziomie po skosie w lewo w przestrzeni otwartej (open space)
10. Kierunek drogi ewakuacyjnej w górę / na ukos w prawo - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na wyższy lub kierunek ewakuacji na tym samym poziomie po skosie w prawo w przestrzeni otwartej (open space)
11. Kierunek drogi ewakuacyjnej w górę / na wprost / przez drzwi - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na wyższy lub kierunek ewakuacji na tym samym poziomie na wprost lub gdy znak umieszczony nad drzwiami (prawostronnymi) informuje o kierunku ewakuacji prosto do drzwi i konieczności ich przekroczenia
12. Kierunek drogi ewakuacyjnej w górę / na wprost / przez drzwi - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na wyższy lub kierunek ewakuacji na tym samym poziomie na wprost lub gdy znak umieszczony nad drzwiami (lewostronnymi) informuje o kierunku ewakuacji prosto do drzwi i konieczności ich przekroczenia
13. Kierunek drogi ewakuacyjnej w dół - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na niższy (drzwi prawostronne)
14. Kierunek drogi ewakuacyjnej w dół - Wskazuje kierunek ewakuacji ze zmianą poziomu na niższy (drzwi lewostronne)
15. Kierunek drogi ewakuacyjnej na wprost - Wskazuje kierunek ewakuacji na tym samym poziomie na wprost. Znak stosowany na podłodze
16. Wyjście ewakuacyjne (lewostronne) - Wskazuje drzwi ewakuacyjne lewostronne, takie jak: wyjście z pomieszczeń, w których występują co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne / wyjście z budynku, obiektu budowlanego na zewnątrz / wyjście prowadzące do innej strefy pożarowej, w tym obudowaną i zamkniętą drzwiami klatkę schodową budynku wysokiego i wysokościowego / wyjście prowadzące przez przedsionek i drzwi wyjściowe z przedsionka
17. Wyjście ewakuacyjne (prawostronne) - Wskazuje drzwi ewakuacyjne prawostronne, takie jak: wyjście z pomieszczeń, w których występują co najmniej dwa wyjścia ewakuacyjne / wyjście z budynku, obiektu budowlanego na zewnątrz / wyjście prowadzące do innej strefy pożarowej, w tym obudowaną i zamkniętą drzwiami klatkę schodową budynku wysokie- go i wysokościowego / wyjście prowadzące przez przedsionek i drzwi wyjściowe z przedsionka
18. Pierwsza pomoc medyczna - Wskazuje miejsce, w którym znajduje się sprzęt / pomieszczenie pierwszej pomocy
19. Telefon alarmowy - Wskazuje miejsce, w którym znajduje się telefon alarmowy
20. Miejsce zbiórki ewakuacji - Wskazuje bezpieczne miejsce zbiórki, w którym powinny zgromadzić się osoby po ewakuacji
21. Stłuc, aby uzyskać dostęp - Wskazuje zabezpieczenie (osłonę), którą należy stłuc w celu uzyskania dostępu do klucza lub systemu otwarcia, bądź przegrody w celu uzyskania możliwości ewakuacji
22. Lekarz - Wskazuje miejsce, w którym można znaleźć lekarza
23. Defibrylator - Wskazuje miejsce, w którym znajduje się defibrylator
24. Prysznic do przemywania oczu - Wskazuje miejsce, w którym znajdują się prysznice do przemywania oczu
25. Prysznic bezpieczeństwa - Wskazuje miejsce, w którym znajduje się prysznic bezpieczeństwa
26. Nosze - Wskazuje umiejscowienie noszy
27. Okno ewakuacyjne z drabiną - Wskazuje usytuowanie okna ewakuacyjnego wraz z zainstalowaną drabiną ewakuacyjną, zewnętrznymi schodami ewakuacyjnymi
28. Okno ratunkowe - Wskazuje usytuowanie okna ratunkowego, przez które możliwe jest przeprowadzenie przez służby ratownicze ewakuacji, z wy- korzystaniem drabin lub podnośników jednostek ratowniczo-gaśniczych
29. Przekręć (w lewo), aby otworzyć - Wskazuje, iż w celu otwarcia drzwi na drodze ewakuacji klamkę należy przekręcić w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara
30. Przekręć (w prawo), aby otworzyć - Wskazuje, iż w celu otwarcia drzwi na drodze ewakuacji klamkę należy przekręcić w kierunku zgodnym do ruchu wskazówek zegara
31. Przycisk awaryjnego zatrzymania - Wskazuje usytuowanie awaryjnego przycisku zatrzymania
32. Pchać (po lewej stronie), aby otworzyć - Wskazuje drzwi na drodze ewakuacji, które należy pchać po lewej stronie, aby je otworzyć
33. Pchać (po prawej stronie), aby otworzyć - Wskazuje drzwi na drodze ewakuacji, które należy pchać po prawej stronie, aby je otworzyć
34. Tymczasowe schronienie ewakuacyjne - Wskazuje miejsce tymczasowego schronienia ewakuacyjnego
35. Młotek awaryjny - Wskazuje lokalizację młotka awaryjnego
36. Torba medyczna - Wskazuje lokalizację torby medycznej
37. Resuscytator tlenu - Wskazuje lokalizację resuscytator
38. Maska ucieczkowa - Wskazuje lokalizację maski ucieczkowej
39. Przesunąć (w prawo), aby otworzyć - Wskazuje drzwi na drodze ewakuacji, które należy przesunąć w prawo, aby je otworzyć
40. Przesunąć (w lewo), aby otworzyć - Wskazuje drzwi na drodze ewakuacji, które należy przesunąć w lewo, aby je otworzyć
41. Ciągnąć (z lewej strony), aby otworzyć - Wskazuje drzwi na drodze ewakuacji, które należy ciągnąć z lewej strony, aby je otworzyć
42. Ciągnąć (z prawej strony), aby otworzyć - Wskazuje drzwi na drodze ewakuacji, które należy ciągnąć z prawej strony, aby je otworzyć
43. Drabina ewakuacyjna - Wskazuje lokalizację drabiny służącej do ewakuacji
44. Krzesło ewakuacyjne - Wskazuje lokalizację krzesła ewakuacyjnego

STOSOWANIE ZNAKÓW BEZPIECZEŃSTWA:

Głównym zadaniem znaków i sygnałów bezpieczeństwa jest informowanie pracowników o zagrożeniach, które występują w danym zakładzie pracy. Wszystkie takie miejsca, powinny zostać oznakowane widocznymi znakami lub kolorami bezpieczeństwa.

Do poprawnego zastosowania znaków bezpieczeństwa należy:

• dokonać analizy oceny ryzyka zawodowego,
• zastosować wszystkie możliwe środki eliminujące to ryzyko
• zapewnić pracownikom informacje dotyczące ich stosowania

W zależności od specyfiku zakładu pracy oraz jego potrzeb powinno się stosować:

• stałe znaki bezpieczeństwa (np. zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne),
• tymczasowe znaki bezpieczeństwa (np. sygnalizowanie niebezpieczeństwa, kierowanie ludźmi wykonującymi niebezpieczne czynności).

Zastosowanie znaków i barw bezpieczeństwa nie spełni jednak swojej funkcji bez odpowiedniego przeszkolenia i poinformowania pracowników. Wszystkie osoby wykonujące pracę w miejscu potencjalnie zagrożonym powinny otrzymać:

• wyjaśnienie znaczenia znaków i sygnałów,
• zasady zachowania się pracowników, gdy natkną się na dany znak lub sygnał,
• konsekwencje nieprzestrzegania ustalonych zasad postępowania.

Szczegółowe instrukcje mogą zostać przekazane na szkoleniach stanowiskowych lub w formie łatwej do przyswojenia informacji pisemnej (np. w formie ulotki). Stosowane są również instrukcje w formie tablic informacyjnych. Dobrą praktyką jest również zaproszenie pracowników lub ich przedstawicieli do konsultacji z zakresu stosowania znaków bezpieczeństwa i barw bezpieczeństwa w firmie.

Pamiętajmy również o tym, aby regularnie dbać o jakość dostępnych znaków bezpieczeństwa poprzez ich czyszczenie, konserwację lub wymianę – jeżeli nie są w dobrej jakości.